چالشها و مزایای استفاده از بتن فوق توانمند (UHPC) در پروژههای ساخت و ساز چیست؟
مقدمه
در دهههای اخیر، صنعت ساختوساز با چالشهای متعددی در زمینه افزایش دوام، مقاومت، پایداری سازهها و بهینهسازی مصرف منابع مواجه بوده است. با پیشرفت فناوری مواد و توسعه نیازهای مهندسی، توجه ویژهای به مصالح ساختمانی پیشرفتهتر معطوف شده است که نه تنها عملکرد بالاتری از خود نشان دهند، بلکه در برابر شرایط محیطی سخت، بارگذاریهای شدید و نیازهای معماری مدرن نیز پاسخگو باشند. در این میان، بتن فوق توانمند یا Ultra-High Performance Concrete (UHPC) به عنوان یکی از پیشرفتهترین نسلهای بتن، توانسته است جایگاه برجستهای در پروژههای زیرساختی، معماری، نظامی و صنعتی به خود اختصاص دهد.
UHPC، نوعی بتن مهندسیشده با کارایی بسیار بالا است که با ترکیب دقیق مواد سیمانی، ریزدانههای خاص، الیاف تقویتکننده و روانکنندههای پیشرفته، ویژگیهای منحصر بهفردی همچون مقاومت فشاری بیش از 150 مگاپاسکال، مقاومت خمشی بالا، نفوذپذیری بسیار اندک و دوام فوقالعاده در برابر عوامل مخرب محیطی دارد. این خصوصیات، UHPC را به گزینهای ایدهآل برای ساخت سازههایی با عمر طراحی بالا، باربری زیاد و سطح تعمیر و نگهداری پایین تبدیل کرده است.
یکی از ویژگیهای متمایز UHPC، ساختار میکروسکوپی متراکم آن است که با کاهش فضای خالی بین ذرات و حذف سنگدانههای درشت، باعث بهبود پیوستگی داخلی و کاهش نفوذپذیری نسبت به یونهای مهاجم مانند کلرید و سولفات میشود. از سوی دیگر، افزودن الیاف فلزی یا پلیمری با مقاومت کششی بالا به این بتن، باعث افزایش چقرمگی و ظرفیت جذب انرژی آن میشود، به گونهای که در بسیاری از موارد میتوان از UHPC به عنوان مصالح سازهای بدون نیاز به آرماتورهای سنتی استفاده کرد. این امر بهویژه در المانهایی نظیر دالهای پیشساخته، تیرهای باربر، اجزای معماری باریک و پلها، ارزش فوقالعادهای دارد.
در مقایسه با بتنهای معمولی و حتی بتنهای با مقاومت بالا (HPC)، UHPC از نظر خواص مکانیکی و دوام، چندین مرتبه برتر عمل میکند. این بتن قادر است چرخههای شدید یخبندان-ذوب، حمله شیمیایی، فرسایش سطحی و بارهای ضربهای را با حداقل آسیب پشت سر بگذارد. علاوه بر این، به دلیل امکان ساخت مقاطع نازکتر با کارایی بالا، میتوان مصرف مصالح، وزن سازه و ردپای کربن را به میزان چشمگیری کاهش داد که در راستای اهداف توسعه پایدار و معماری سبز نیز گامی مؤثر به شمار میرود.
کاربردهای UHPC از پلهای پیادهرو و جادهای گرفته تا سازههای نظامی مقاوم در برابر انفجار، نماهای معماری باربر و تعمیرات اضطراری در زیرساختهای حیاتی گسترش یافته است. با وجود آنکه هزینه اولیه تولید UHPC نسبت به بتنهای متعارف بالاتر است، اما با در نظر گرفتن مزایایی همچون عمر طولانی، کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری، افزایش ایمنی و امکان استفاده از طراحیهای نوآورانه، این فناوری در بسیاری از پروژهها بهصرفه و منطقی ارزیابی میشود.
با توجه به اهمیت روزافزون UHPC در مهندسی عمران، شناخت دقیق ترکیبات، رفتار مکانیکی، فناوریهای تولید، و کاربردهای عملی آن، زمینهای ارزشمند برای پژوهشهای علمی و توسعه صنعتی فراهم کرده است. در این مقاله، به بررسی جامع مفاهیم بنیادی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، روشهای ساخت و ارزیابی، و همچنین کاربردهای نوین بتن فوق توانمند پرداخته میشود تا تصویر روشنی از این ماده پیشرفته در اختیار پژوهشگران، مهندسان و طراحان قرار گیرد.
خواص مکانیکی و دوام بتن فوق توانمند (UHPC)
بتن فوق توانمند (UHPC) به عنوان یکی از پیشرفتهترین مصالح مهندسی عمران، نه تنها به سبب مقاومت فشاری بسیار بالا شناخته میشود، بلکه مجموعهای از خواص مکانیکی منحصر بهفرد و عملکرد درازمدت در شرایط محیطی سخت، آن را از سایر انواع بتنها متمایز میسازد. بررسی دقیق رفتار مکانیکی و دوام UHPC نهتنها برای درک قابلیتهای این ماده ضروری است، بلکه مبنایی برای طراحی مطمئن و بهرهبرداری بلندمدت از سازهها فراهم میسازد.
۱. خواص مکانیکی:
الف. مقاومت فشاری
UHPC بهواسطه طراحی ترکیب مخلوط بهینهشده، استفاده از مواد بسیار ریزدانه (نظیر میکروسیلیس، خاکستر بادی یا متاکائولن) و نسبت آب به مواد سیمانی بسیار پایین (w/cm < 0.2)، قادر است به مقاومت فشاری فراتر از 150 مگاپاسکال دست یابد. در برخی نمونههای آزمایشگاهی، مقاومتهای بالاتر از 200 مگاپاسکال نیز گزارش شدهاند. این مقاومت بالا باعث میشود که UHPC برای سازههایی با باربری شدید یا فضای محدود برای مقطع بتن، بسیار مناسب باشد.
ب. مقاومت کششی
یکی از ضعفهای شناختهشده بتن سنتی، مقاومت کششی پایین آن است. UHPC با بهرهگیری از الیاف تقویتکننده – عموماً الیاف فولادی کوتاه با نسبت طول به قطر بالا – قادر است مقاومت کششی تا حدود 8 الی 15 مگاپاسکال و حتی بیشتر داشته باشد. این مقدار چند برابر بتن معمولی است و باعث ایجاد رفتار شبهچقرمه (quasi-ductile) در بتن میشود، بهگونهای که پس از ترکخوردگی اولیه، بتن همچنان قادر به تحمل تنش است، که این ویژگی در جذب انرژی، مقاومت در برابر بارهای تکراری و ضربه اهمیت فراوان دارد.
پ. ظرفیت جذب انرژی
با توجه به توزیع یکنواخت الیاف در ساختار UHPC، این بتن قادر است انرژی زیادی را قبل از شکست کامل جذب کند. نمودار تنش-کرنش در کشش و خمش UHPC معمولاً دارای رفتار نرمشکن (softening) کنترلشده است، برخلاف بتن سنتی که رفتار ترد و شکنندهای دارد. این ویژگی باعث افزایش ایمنی سازه در برابر بارهای دینامیکی، زلزله یا انفجار میشود.
ت. مقاومت خمشی و برشی
UHPC دارای مقاومت خمشی قابل توجهی است که در حضور الیاف میتواند از 20 مگاپاسکال فراتر رود. این ویژگی به آن اجازه میدهد تا در برخی کاربردها بدون آرماتور خمشی سنتی استفاده شود. همچنین مقاومت برشی بالا، UHPC را برای اعضایی با پتانسیل شکست برشی – نظیر تیرهای کوتاه یا نواحی بحرانی اتصالات – به گزینهای مناسب تبدیل کرده است.
ث. خزش و جمعشدگی
بر خلاف تصور اولیه، UHPC به دلیل ساختار متراکم و مصرف کم آب آزاد، دارای خزش و جمعشدگی حرارتی و خشکشدن قابل توجهی در مراحل اولیه عملآوری است. اما پس از گذشت دوره عملآوری (بهویژه اگر عملآوری گرمایی انجام شده باشد)، میزان خزش بلندمدت بسیار پایین خواهد بود. بنابراین کنترل جمعشدگی زودرس در طراحی و اجرای UHPC از اهمیت بالایی برخوردار است، بهخصوص در المانهای بلند یا غیرمسلح.
۲. دوام بتن فوق توانمند:
دوام بتن یکی از جنبههای کلیدی در ارزیابی چرخه عمر سازههاست و UHPC در این زمینه عملکردی کمنظیر دارد. دلیل اصلی دوام بالای UHPC، ساختار میکروپوری متراکم و پیوسته آن است که با نفوذپذیری بسیار پایین، امکان ورود عوامل مخرب را به شدت کاهش میدهد.
الف. نفوذپذیری به یونها و مایعات
یکی از شاخصهای مهم دوام بتن، نفوذپذیری آن در برابر یونهای مهاجم نظیر کلرید (که باعث خوردگی فولاد میشود) و سولفات (که منجر به واکنشهای تخریبی در ساختار سیمان میشود) است. UHPC دارای ضریب نفوذ کلرید کمتر از 10−1210^{-12}10−12 مترمربع بر ثانیه بوده و جذب آب آن عملاً ناچیز است. این ویژگی آن را برای استفاده در محیطهای دریایی، تونلهای زیرزمینی، مناطق صنعتی خورنده و مخازن ذخیره مواد شیمیایی ایدهآل میسازد.
ب. دوام در برابر چرخههای یخبندان-ذوب
با توجه به تراکم بسیار بالا و عدم وجود حبابهای هوا در UHPC (مگر در صورت نیاز خاص)، این بتن مقاومت بالایی در برابر چرخههای متوالی انجماد و ذوب دارد. در آزمونهای استاندارد ASTM C666، UHPC حتی پس از صدها چرخه یخبندان-ذوب، کاهش قابل توجهی در مقاومت یا جرم نشان نمیدهد. این مسئله در مناطق سردسیر، جادههای مرتفع و باندهای فرودگاه حائز اهمیت است.
پ. مقاومت شیمیایی
ساختار کممنافذ UHPC، آن را نسبت به حملات اسیدی، قلیایی و سولفاتی بسیار مقاوم میسازد. البته مقاومت ذاتی در برابر اسیدهای قوی نظیر اسید سولفوریک محدود است، اما در مقایسه با بتن معمولی، UHPC تخریبپذیری بسیار کمتری دارد. در محیطهای صنعتی، تصفیهخانههای فاضلاب و تونلهای شهری که در معرض حملات شیمیایی هستند، UHPC عملکردی قابل اتکا دارد.
ت. مقاومت در برابر آتش
رفتار UHPC در برابر آتش نسبت به بتن معمولی متفاوت است. به دلیل تراکم بالا و عدم وجود مسیرهای گاز برای خروج بخار، UHPC در دمای بالا ممکن است دچار ترکهای انفجاری (spalling) شود. برای کنترل این موضوع، در برخی فرمولاسیونها از الیاف پلیمری با نقطه ذوب پایین (مانند پلیپروپیلن) استفاده میشود تا هنگام آتشسوزی، با ذوب شدن خود، منافذی برای تخلیه بخار ایجاد کنند. با این تمهیدات، UHPC میتواند بهخوبی در برابر آتش مقاومسازی شود.
ث. مقاومت در برابر سایش و فرسایش
UHPC به دلیل چگالی بالا، عدم وجود سنگدانههای درشت که ممکن است جدا شوند، و سطح صاف و صیقلی نهایی، دارای مقاومت سایشی فوقالعادهای است. این ویژگی آن را برای کفسازیهای صنعتی، دالهای پل، کف پارکینگها، و لایههای پوششی در معرض بار چرخها و سایش باد و آب، بسیار مناسب میسازد.
لزوم استفاده از فوقروانکننده و میکروسیلیس در بتن فوق توانمند (UHPC)
فرمولاسیون بتن فوق توانمند (UHPC) با بتنهای سنتی تفاوت بنیادی دارد و طراحی آن بر پایه مفاهیم کاملاً متفاوتی از جمله مهندسی ذرات، کاهش شدید نسبت آب به سیمان، بهکارگیری مصالح فعال پوزولانی و افزایش تراکم ذرات تنظیم شده است. دو ماده کلیدی که نقش بنیادین در دستیابی به این اهداف ایفا میکنند، فوقروانکنندهها (Superplasticizers) و میکروسیلیس (Silica Fume) هستند. درک اهمیت استفاده از این دو ماده در UHPC، نهتنها برای ساخت بتنهای موفق و پایدار حیاتی است، بلکه برای کنترل خواص مکانیکی، دوام و فرآیند ساخت نیز نقشی تعیینکننده دارد.
۱. نقش و لزوم فوقروانکننده در UHPC:
الف. کاهش نسبت آب به مواد سیمانی بدون کاهش روانی
یکی از الزامات اصلی UHPC، کاهش شدید نسبت آب به مواد سیمانی (w/cm) تا سطوحی کمتر از 0.20 است. این کاهش، برای دستیابی به مقاومت فشاری بالا، کاهش تخلخل، و افزایش دوام ضروری است. اما در چنین شرایطی، حتی مقدار کمی آب قادر به تأمین روانی لازم برای اختلاط و تراکم مناسب مخلوط نخواهد بود. در اینجا فوقروانکنندهها وارد عمل میشوند.
فوقروانکنندههای نوین، بهویژه پلیکربوکسیلاتاترها (PCEs)، قادرند با ایجاد پایداری الکترواستاتیکی و ممانعت فضایی میان ذرات سیمانی، توزیع یکنواختتر آب و کاهش چسبندگی بین ذرات را ممکن سازند. این فرآیند، بدون افزایش آب اختلاط، موجب ایجاد مخلوطهایی با روانی بالا (اغلب روانی شبهسلفکامپکتینگ) و کارایی بالا میشود که لازمه تولید UHPC است.
ب. بهبود تراکم و حذف حبابهای هوا
حبابهای هوا در UHPC، علاوه بر تأثیر منفی بر مقاومت، موجب کاهش دوام نیز میشوند. فوقروانکنندهها با افزایش جریانپذیری مخلوط، به ذرات اجازه میدهند که در حالت تراکمپذیرتری قرار گیرند، هوا در حین اختلاط و ریختن آزادانه خارج شود، و فضای بین ذرات پرتر شود. این تراکم ذرات، نقش مهمی در کاهش نفوذپذیری UHPC و افزایش پایداری میکروساختار ایفا میکند.
پ. افزایش یکنواختی توزیع الیاف
در ساخت UHPC، حضور الیاف کوتاه فولادی یا پلیمری الزامی است. چنانچه روانی مخلوط کافی نباشد، الیاف بهصورت گلولهای در میآیند یا تهنشین میشوند. فوقروانکننده، با افزایش روانی و کاهش اصطکاک داخلی، توزیع یکنواخت الیاف در سراسر حجم بتن را تسهیل کرده و عملکرد مکانیکی پیشبینیشده را تضمین میکند.
ت. امکان ساخت در مقیاس صنعتی
در نبود فوقروانکننده، مخلوط UHPC به دلیل چگالی بالا و کاهش شدید آب، عملاً قابلیت ساخت و اجرا در مقیاس صنعتی نخواهد داشت. مصرف روانکننده قوی و مؤثر، بهرهبرداری از UHPC در پروژههای واقعی را ممکن میسازد، چه در کارگاههای پیشساخته و چه در اجرای درجا.
۲. نقش و ضرورت میکروسیلیس در UHPC:
الف. افزایش تراکم ذرات و کاهش فضای خالی
میکروسیلیس (Silica Fume) که با نام دوده سیلیس یا بخار سیلیس نیز شناخته میشود، دارای ذراتی بسیار ریزتر از سیمان (در حدود 0.1 میکرون) و سطح ویژه بالا است. در طراحی UHPC، استفاده از میکروسیلیس به عنوان یک ماده پرکننده بسیار ریز (micro-filler) ضروری است. این ذرات قادرند فضای بین ذرات سیمان و ریزدانهها را پر کنند، تراکم بستهبندی ذرات را افزایش دهند و تخلخل نهایی را به شدت کاهش دهند. این فرایند باعث افزایش مقاومت فشاری و دوام میشود.
ب. واکنش پوزولانی با هیدروکسید کلسیم
میکروسیلیس دارای ماهیت پوزولانی بسیار فعال است و با هیدروکسید کلسیم حاصل از هیدراتاسیون سیمان واکنش داده و ژل C-S-H ثانویه تولید میکند. این واکنش، علاوه بر افزایش مقاومت، باعث کاهش مقدار Ca(OH)₂ آزاد در ماتریس بتن میشود که خود منبعی بالقوه برای تهاجم شیمیایی (نظیر واکنش با اسیدها یا CO₂) است. در نتیجه، مقاومت شیمیایی و پایداری بلندمدت UHPC نیز بهطور چشمگیری بهبود مییابد.
پ. بهبود چسبندگی با الیاف
ساختار متراکمتر و فاز ژلی چسبندهتر ناشی از حضور میکروسیلیس، موجب بهبود پیوند بین خمیر سیمان و الیاف فلزی یا پلیمری میشود. این چسبندگی بهتر، عملکرد مکانیکی بتن در کشش و خمش را تقویت کرده و ظرفیت جذب انرژی پس از ترک را افزایش میدهد.
ت. کنترل گرمای هیدراتاسیون
با آنکه UHPC دارای نسبت آب پایین است، اما مقدار بالای مواد سیمانی (که میکروسیلیس نیز جزئی از آن است) منجر به گرمای هیدراتاسیون قابل توجه میشود. میکروسیلیس، با تسریع هیدراتاسیون ثانویه، میتواند بخشی از انرژی آزادشده را به صورت واکنش مصرف کند و از افزایش شدید دمای داخلی جلوگیری نماید. این ویژگی بهویژه در المانهای پیشساخته حجیم یا در شرایط محیطی گرم اهمیت دارد.
محدودیتها و چالشهای اجرایی بتن فوق توانمند (UHPC)
با وجود مزایای برجسته بتن فوق توانمند (UHPC) در زمینه مقاومت مکانیکی، دوام، چگالی و عملکرد در شرایط سخت محیطی، اجرای این نوع بتن با چالشها و محدودیتهایی همراه است که میتواند استفاده گسترده از آن را در پروژههای عمرانی تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه مهمترین این محدودیتها بررسی میشود:
1. هزینه بالای مواد اولیه
یکی از مهمترین موانع در کاربرد گسترده UHPC، هزینه بالای ترکیبات آن است. استفاده از سیمان با عیار بسیار بالا، میکروسیلیس، فوقروانکنندههای پیشرفته، پودر کوارتز و در بسیاری از موارد الیاف فولادی کوتاه، منجر به افزایش قیمت تمامشده در مقایسه با بتنهای معمول یا حتی بتنهای توانمند (HPC) میشود. گرچه دوام و طول عمر بالای UHPC میتواند هزینههای نگهداری را کاهش دهد، اما سرمایهگذاری اولیه همچنان یک عامل بازدارنده است.
2. نیاز به طرح اختلاط دقیق و کنترلشده
UHPC دارای نسبت آب به مواد سیمانی بسیار پایین (عموماً زیر 0.20) است و این امر موجب کاهش کارایی مخلوط در صورت عدم استفاده دقیق از روانکنندهها میشود. دقت بالا در دوز مصرفی افزودنیها، نحوه اختلاط، و رعایت توالی افزودن اجزا از الزامات اساسی است. کوچکترین خطا در فرایند ساخت میتواند منجر به عدم یکنواختی، کاهش مقاومت یا تخلخل ناخواسته گردد.
3. تجهیزات خاص و نیاز به میکسرهای پیشرفته
به دلیل رئولوژی خاص UHPC و ویسکوزیته بالای آن، استفاده از میکسرهای پرقدرت با قابلیت اختلاط شدید (high-shear mixers) ضروری است. در بسیاری از پروژهها، بهویژه در مقیاس کوچک یا کارگاهی، دسترسی به این تجهیزات وجود ندارد که این امر اجرای UHPC را محدود میکند.
4. مشکلات اجرایی در محل و نیاز به تخصص
اجرای UHPC نیازمند تیمهای تخصصی با تجربه در کنترل کارگاهی، قالببندی، عملآوری و عملآوری خاص است. بهویژه در پروژههای بزرگ، هماهنگی بین تیم طراحی و اجرا، اهمیت دوچندانی دارد. همچنین در برخی شرایط، ریختن UHPC در قالبهای پیچیده یا فضاهای محدود دشوار است، چرا که سیالیت بالا و جداشدگی اجزا ممکن است رخ دهد.
5. حساسیت به شرایط عملآوری
به دلیل سرعت بالای واکنشهای هیدراتاسیون و ساختار متراکم، UHPC برای رسیدن به مقاومت مطلوب نیازمند عملآوری ویژه حرارتی (مانند بخاردهی در دمای ۹۰ درجه سانتیگراد) یا رطوبت کنترلشده است. در پروژههایی که این امکان وجود ندارد، کیفیت نهایی بتن ممکن است کاهش یابد.
6. دشواری در تعمیر و اصلاح در محل
ساختار فوق متراکم UHPC باعث میشود اتصال بتن جدید به بتن سختشده موجود یا ترمیمهای موضعی با دشواری همراه باشد. چسبندگی ضعیف بین لایههای قدیم و جدید در صورت نبود چسبهای واسط با عملکرد بالا میتواند منجر به جدایش سطحی یا ترک شود.
7. عدم وجود آییننامهها و دستورالعملهای بومی
اگرچه در سالهای اخیر دستورالعملها و راهنماهایی برای طراحی و اجرای UHPC در برخی کشورها (مانند AFGC در فرانسه یا FHWA در آمریکا) ارائه شده است، در بسیاری از کشورها از جمله ایران، آییننامههای رسمی و جامعی برای UHPC وجود ندارد. این امر باعث میشود مهندسان و طراحان در تعیین ضوابط اجرایی، کنترل کیفیت و طراحی سازهای دچار سردرگمی شوند و وابسته به منابع خارجی باقی بمانند.
جمعبندی
بتن فوق توانمند (UHPC) بهعنوان یکی از نوآورانهترین دستاوردهای فناوری مصالح ساختمانی، انقلابی در طراحی و ساخت سازههای مقاوم، بادوام و سبک به وجود آورده است. در این مقاله، با تمرکز بر جنبههای مختلف UHPC، از مفاهیم بنیادین تا ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، و کاربردهای عملی، تصویری جامع از این ماده پیشرفته ارائه شد.
از نظر خواص مکانیکی، UHPC با مقاومت فشاری فراتر از 150 مگاپاسکال، مقاومت کششی بالا به کمک الیاف، چقرمگی مطلوب و ظرفیت بالای جذب انرژی، عملکردی بسیار فراتر از بتنهای معمولی و حتی بتنهای با مقاومت بالا (HPC) دارد. همچنین، رفتار شبهچقرمه و مقاومتهای خمشی و برشی بالا، استفاده از این بتن را در اجزای سازهای بدون نیاز به آرماتورهای سنتی ممکن ساخته است.
از منظر دوام، ساختار بسیار متراکم و نفوذناپذیر UHPC، آن را در برابر عوامل مهاجم محیطی نظیر یونهای کلرید و سولفات، چرخههای یخبندان-ذوب، سایش، و حملات شیمیایی بسیار مقاوم ساخته است. هرچند برخی چالشها نظیر ترکهای انفجاری در برابر آتش وجود دارد، اما با استفاده از تمهیداتی چون الیاف پلیمری با نقطه ذوب پایین، این مشکل نیز قابل کنترل است.
در بعد فناوری مواد و طراحی مخلوط، استفاده از فوقروانکنندههای پیشرفته و میکروسیلیس نقش کلیدی در دستیابی به خواص استثنایی UHPC ایفا میکند. فوقروانکنندهها امکان کاهش شدید نسبت آب به سیمان و در عین حال حفظ روانی بالا، تراکم بهتر، توزیع یکنواخت الیاف و تولید صنعتی را فراهم میکنند. میکروسیلیس نیز با پر کردن خلل و فرج میکروسکوپی و مشارکت در واکنش پوزولانی، به تراکم ساختار و بهبود دوام کمک میکند.
در نهایت، با وجود هزینه اولیه بالاتر نسبت به بتنهای سنتی، مزایایی مانند طول عمر بالا، کاهش هزینههای نگهداری، صرفهجویی در مصرف مصالح، و امکان طراحیهای پیشرفته، استفاده از UHPC را در بسیاری از پروژهها از نظر فنی و اقتصادی توجیهپذیر میسازد. گسترش استفاده از UHPC، نهتنها به بهبود عملکرد و ایمنی سازهها کمک میکند، بلکه گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار، کاهش مصرف منابع و ارتقاء کیفیت ساختوسازهای آینده به شمار میرود.
بهترین مطالب هر ما
ارسال میشه به صندوق پستی شما!
این بالا کلیک کن و ایمیلت رو بنویس
ثبت